Chứng khoán phái sinh là gì? Các loại hợp đồng phổ biến trên thị trường

Ngoài cổ phiếu ra, còn rất nhiều sản phẩm đầu tư trong thị trường tài chính khác có khả năng đem lại nguồn lợi nhuận cực lớn. Trong đó phải kể đến chứng khoán phái sinh. Thuật ngữ này hiện nay đang còn khá mới mẻ và chưa được phổ biến rộng rãi. Bài viết dưới đây sẽ giải thích chi tiết về nó cũng như trả lời cho câu hỏi có nên đầu tư vào đó hay không.

Tìm hiểu thông tin về chứng khoán phái sinh

Chứng khoán phái sinh là gì?

Chứng khoán phái sinh là một thị trường dành cho các công cụ tài chính như hợp đồng tương lai, quyền chọn dựa trên giá trị tài sản cơ sở chúng,… Thị trường này chính thức hoạt động tại Việt Nam từ 10/08/2017.

Hợp đồng tương lai trong chứng khoán phái sinh là hợp đồng kỳ hạn được chuẩn hoá, niêm yết để giao dịch trên thị trường chứng khoán. Quyền chọn là người nắm giữ hợp đồng. Họ có quyền nhưng không có nghĩa vụ mua hay bán một số tài sản cơ sở ở thời điểm nào đó trong tương lai với một mức giá đã được xác định trước đó.

Chứng khoán phái sinh là gì?

Chứng khoán phái sinh là gì?

Sự khác nhau giữa chứng khoán phái sinh và chứng khoán cơ sở

Chứng khoán cơ sở là sản phẩm điển hình, ra đời từ rất lâu và gắn liền với thị trường chứng khoán. Trong khi đó chứng khoán phái sinh chỉ mới ra đời không lâu. Điểm khác biệt giữa hai loại sản phẩm này sẽ được thể hiện chi tiết thông qua bảng so sánh sau:

Chứng khoán cơ sởChứng khoán phái sinh
Mở tài khoảnTài khoản giao dịchTài khoản giao dịch và tài khoản ký quỹ
Đặt lệnh muaPhải có đủ tiềnKý quỹ 15%
Đặt lệnh bánPhải có đủ chứng khoánKhông cần sở hữu hợp đồng và cần ký quỹ
Phí giao dịchDựa trên giá trị giao dịchDựa trên hợp đồng giao dịch
Chu kỳ thanh toánT+2T+0
Tỷ lệ lãi/lỗLãi lỗ trên vốn thực sau khi trừ đi chi phí vay ký quỹLãi lỗ dựa trên giá trị danh nghĩa của hợp đồng chia cho giá trị ký quỹ

Những đối tượng tham gia vào thị trường chứng khoán phái sinh quốc tế

Trong thị trường chứng khoán phái sinh quốc tế sẽ có các đối tượng tham gia giao dịch với những vai trò khác nhau. Cụ thể 4 đối tượng ấy là:

Hedgers – Nhà bảo hiểm rủi ro

Bảo hiểm rủi ro là thuật ngữ chỉ việc khi một nhà đầu tư tham gia vào thị trường tài chính với mục đích giảm đi sự tác động của việc tăng giảm, biến động giá trên thị trường đối hoái thời điểm tương lai. Trong lĩnh vực này, các công cụ phái sinh sẽ là công cụ phổ biến nhất vì chúng có khả năng bù đắp rủi ro bằng tài sản tương ứng rất hiệu quả.

Hedging là bảo hiểm rủi ro trên thị trường phái sinh

Hedging là bảo hiểm rủi ro trên thị trường phái sinh

Speculators – Nhà đầu cơ

Hoạt động đầu cơ là việc được thực hiện phổ biến nhất trong thị trường tài chính, do đó nhà đầu cơ chiếm tỷ lệ lớn nhất trên thị trường. Khi tham gia đầu cơ, nhà đầu tư sẽ phải chấp nhận những rủi ro liên quan đến việc mua bất cứ một công cụ tài chính hay tài sản nào. Khi nhìn thấy tiềm năng một sản phẩm nào đó sẽ tăng giá trong tương lai, nhà đầu cơ mua vào và có thể thu được một khoản lợi nhuận hấp dẫn.

Arbitrageurs – Chuyên gia kinh doanh chênh lệch giá

Việc kinh doanh chênh lệch giá có thể đem lợi nguồn lợi nhuận lớn và nhiều người thực hiện trên thị trường tài chính. Các chuyên gia sẽ tận dụng hoặc thu lợi từ những biến động giá trên thị trường. Những biến động này có thể xuất phát từ sự chênh lệch giá ở các sản phẩm như trái phiếu, cổ phiếu, công cụ phái sinh,…

Chuyên gia kinh doanh chênh lệch giá có thể nhận được lợi nhuận lớn

Chuyên gia kinh doanh chênh lệch giá có thể nhận được lợi nhuận lớn

Margin traders – Nhà giao dịch ký quỹ

ký quỹ là việc đem tài sản đảm bảo được ký quỹ bởi nhà đầu tư vào một công cụ tài chính nào đó. Mục đích của việc ký quỹ trên thị trường tài chính là trang trải những rủi ro tín dụng liên quan đến các khoản đầu tư.

Các loại hợp đồng chứng khoán phái sinh phổ biến trên thị trường

Trên thị trường chứng khoán phái sinh hiện nay có 4 loại hợp đồng như sau:

Options – Quyền chọn

Đây là loại hợp đồng phái sinh cung cấp quyền cho người mua và không bao gồm nghĩa vụ. Khi đó, nhà giao dịch sẽ có thể mua hoặc bán một loại tài sản với mức giá thực hiện trong một khoảng thời gian cụ thể. Có 2 loại hợp đồng quyền chọn là kiểu Mỹ và kiểu châu Âu. Với hợp đồng kiểu Mỹ, nhà đầu tư có thể thực hiện giao dịch bất cứ lúc nào trong thời hạn. Tuy nhiên kiểu châu Âu sẽ chỉ thực hiện được vào ngày hết hạn hợp đồng.

Hợp đồng quyền chọn không bao gồm nghĩa vụ

Hợp đồng quyền chọn không bao gồm nghĩa vụ

Futures – Hợp đồng tương lai

Hợp đồng tương lai cho phép người nắm giữ có thể mua hay bán tài sản cơ sở tương ứng với mức giá đã thoả thuận vào thời điểm nhất định. Ngoài quyền, các bên tham gia hợp đồng còn có nghĩa vụ thực hiện theo những thoả thuận đó. Hợp đồng tương lai được tiêu chuẩn hoá, được giao dịch trên thị trường hối đoái.

Forwards – Hợp đồng kỳ hạn

Tương tự như hợp tương lai, hợp đồng kỳ hạn cũng yêu cầu người nắm giữ hợp đồng phải có nghĩa vụ thực hiện như đã thoả thuận. Tuy nhiên hợp đồng kỳ hạn lại không được điều chỉnh các sản phẩm và không bị ràng buộc bởi những quy tắc, quy định giao dịch cụ thể. Hợp đồng kỳ hạn không phải giao dịch trên thị trường hối đoái, chúng không được chuẩn hoá nên chỉ giao dịch qua quầy.

Ví dụ về hợp đồng kỳ hạn

Ví dụ về hợp đồng kỳ hạn

Swaps – Hoán đổi

Hoán đổi là loại hợp đồng phái sinh, trong đó có hai chủ sở hữu tham gia trao đổi các nghĩa vụ tài chính. Trong các loại hợp đồng hoán đổi thì lãi suất là loại được áp dụng phổ biến nhất. Loại hợp đồng này không được giao dịch trên thị trường hối đoái và giao dịch qua quầy như hợp đồng kỳ hạn.

Quy mô của thị trường chứng khoán phái sinh quốc tế

Thị trường chứng khoán phái sinh được giao dịch trên toàn thế giới, trong đó khu vực châu Á Thái Bình Dương và Bắc Mỹ là các thị trường lớn nhất hiện nay. Trong số 4 loại hợp đồng thì hợp đồng quyền chọn và tương lai đã đóng góp nhiều nhất, đến hàng trăm triệu độ cho các sàn giao dịch này.

Hiện nay, Sở giao dịch chứng khoán quốc gia Ấn Độ đang nắm giữ vị trí sàn giao dịch chứng khoán phái sinh lớn nhất trên thế giới với khoảng 6 nghìn tỷ hợp đồng tính đến 2019. Công cụ phái sinh chủ yếu mà các sàn sử dụng dựa trên tài sản cơ bản như vốn chủ sở hữu, hàng hoá hay tiền tệ. Các giao dịch có thể thực hiện qua quầy hoặc trên sàn chứng khoán.

Khối lượng giao dịch khổng lồ trên các sàn được tạo ra chủ yếu bởi các tập đoàn lớn khi họ muốn phòng ngừa rủi ro. Khi một công ty quốc tế đầu tư vào phái sinh tiền tệ, họ có thể mua một loại tiền nào đó với mức giá bằng hay thấp hơn một thời điểm nào đó trong tương lai. Khi đó công ty sẽ được bảo vệ mặc dù tỷ giá hối đoái có thay đổi theo chiều hướng xấu.

Chứng khoán phái sinh chiếm phần lớn giao dịch trên thị trường tài chính

Chứng khoán phái sinh chiếm phần lớn giao dịch trên thị trường tài chính

Rủi ro cần biết khi tham gia thị trường chứng khoán phái sinh quốc tế

Chứng khoán phái sinh kể từ khi ra đời đến nay đã đem đến rất nhiều cơ hội và lợi ích lớn cho nhà đầu tư. Tuy nhiên lợi nhuận cao thì đi kèm đó cũng là rủi ro mà ai tham gia cũng cần phải chấp nhận. Đặc biệt hiện nay trên thị trường còn xuất hiện nhiều sàn lừa đảo. Ngoài ra, một số rủi ro mà nhà đầu tư dễ gặp phải như sau:

Mức độ hiểu biết hạn chế

Những giao dịch về công cụ tài chính trên thị trường chứng khoán phái sinh thường kèm theo tính rủi ro cao, tiềm ẩn nhiều nguy cơ thua lỗ. Nếu như không am hiểu hết về thị trường, khu phân tích đủ các thông tin cần thiết mà đưa ra quyết định sẽ khó có được chiến thắng. Đặc biệt sai lầm của nhiều nhà đầu tư là dùng kiến thức và kinh nghiệm khi đầu tư trong nước để đem ra quốc tế sử dụng.

Độ nhạy và sự biến động của thị trường

Thị trường phái sinh có tính biến động cao nên không phải nhà đầu tư nào cũng ưa thích để tham gia. Các công cụ tài chính khá nhạy cảm, chỉ cần có một sự thay đổi nhỏ về thời gian đáo hạn, lãi suất hay tỷ giá,… đều sẽ làm biến động lớn trên thị trường.

Thị trường phái sinh có dao động lớn

Thị trường phái sinh có dao động lớn

Sự phức tạp

Bởi vì tính nhạy cảm và rủi ro của thị trường phái sinh là sẽ rất phức tạp để có thể hiểu và tham gia được nó. Không có quá nhiều người có đủ kiên nhẫn để đầu tư vào việc tìm hiểu, học hỏi và phân tích, do đó thị trường phái sinh nhận lại về khá nhiều ý kiến trái chiều.

Nếu chưa tự tin để tự giao dịch, nhà đầu tư sẽ cần thuê môi giới hay đại lý. Tuy nhiên việc thuê môi giới vừa mất thêm chi phí lại vừa có nguy cơ bị dắt mũi, lừa đảo.

Mô hình cờ bạc được hợp pháp hóa

Hình thức giao dịch trên thị trường chứng khoán phái sinh lại khá giống với bản chất của hoạt động cờ bạc. Chính vì thế các công cụ này thường bị chỉ trích là hình thức cờ bạc trá hình.

Quy trình giao dịch chứng khoán phái sinh quốc tế như thế nào?

Bước đầu tiên khi tham gia đầu tư chứng khoán phái sinh là nhà đầu tư cần phải mở tài khoản. Các hoạt động đầu tư được thực hiện qua công ty chứng khoán phái sinh quốc tế. Khi đó, nhà đầu tư sẽ chuyển tiền qua cổng Ngân lượng của sàn để chuyển đổi từ tiền Việt sang USD. Tiếp theo số tiền này sẽ được chuyển vào tài khoản trên sàn của nhà đầu tư để giao dịch. Quy trình chi tiết được thể hiện như sau:

  • Bước 1: Mở tài khoản giao dịch
  • Bước 2: Ký quỹ ban đầu
  • Bước 3: Đặt lệnh
  • Bước 4: Xác nhận lệnh
  • Bước 5: Hạch toán theo giá hàng ngày
  • Bước 6: Gọi ký quỹ hàng ngày (nếu có)
  • Bước 7: Bổ sung ký quỹ hoặc rút lãi
Quy trình giao dịch chứng khoán phái sinh

Quy trình giao dịch chứng khoán phái sinh

Có nên đầu tư chứng khoán phái sinh quốc tế hay không?

Có nhiều ý kiến trái chiều xung quanh việc có nên đầu tư chứng khoán phái sinh quốc tế hay không. Nhiều người cho rằng đây là một hình thức cờ bạc may rủi, có thể đem lại lợi nhuận hay thua lỗ là do ngẫu nhiên. Tuy nhiên về bản chất lại không hoàn toàn là như vậy.

Chứng khoán phái sinh đòi hỏi nhà đầu tư tham gia cần có kỹ năng, kiến thức và tư duy. Bằng những chỉ số phân tích, bối cảnh thị trường và dự đoán sự phát triển của nền kinh tế mới có thể đặt lệnh chính xác, đem lại được lợi nhuận trong tương lai. Một số kiến thức xã hội có thể ảnh hưởng mà mọi người cũng cần chú ý tới là dịch bệnh, thiên tai, tác động của nền chính trị,…

Để giảm thiểu rủi ro trong quá trình đầu tư chứng khoán phái sinh, nhà đầu tư có thể chia nhỏ các lệnh. Đặc biệt là cần chú ý tránh tâm lý đám đông, không nghe theo số đông một cách mù quáng để tránh rơi vào tình trạng bị “lùa gà”. Ngoài ra, lợi nhuận khi giao dịch trên thị trường sẽ được hiện thực hoá trong ngày, không duy trì vị thế qua đêm mà sẽ chốt lời và cắt lỗ trong phiên.

Điều cần tránh ngay từ ban đầu khi tham gia thị trường là lựa chọn đúng sàn giao dịch uy tín. Cần chú ý đến những dấu hiệu lựa chọn sàn như có đầy đủ giấy phép, chính sách hoạt động rõ ràng, nhận được nhiều đánh giá tích cực,…

Hướng dẫn các bước trước khi tham gia giao dịch chứng khoán phái sinh

Hướng dẫn các bước trước khi tham gia giao dịch chứng khoán phái sinh

Kết luận

Bài viết trên đây là tổng hợp một số thông tin cơ bản nhất về thị trường chứng khoán phái sinh. Hy vọng chúng tôi đã cung cấp được những kiến thức có ích dành cho các nhà đầu tư. Chúc mọi người sẽ có lựa chọn chính xác và gặt hái được thành công trên hành trình sắp tới.

BÀI VIẾT MỚI

BÀI VIẾT NỔI BẬT

CHÍNH SÁCH & HỖ TRỢ

CẢNH BÁO RỦI RO: Các hoạt động giao dịch cổ phiếu, CDF, Forex ngoại hối luôn có mức độ rủi ro cao. Bạn có thể mất toàn bộ số tiền đầu tư của mình. Bạn chỉ nên bắt đầu giao dịch nếu bạn nhận thức được và chấp nhận rủi ro này. Chúng tôi không khuyến khích hay kêu gọi đầu tư. Toàn bộ thông tin và nội dung trên website thitruong.org chỉ mang tính chất tham khảo. Liên Hệ: [email protected]
© 2022 by Thitruong.org